Ατοπική Δερματίτιδα
Τι είναι η ατοπική δερματίτιδα;
Ατοπική δερματίτιδα ή ατοπικό έκζεμα είναι μια χρόνια υποτροπιάζουσα κνησμώδη φλεγμονώδης δερματοπάθεια. Έχει μεγαλύτερη επίπτωση στα παιδιά. Φαίνεται να πλήττει το 20% των παιδιών και 1-3% των ενηλίκων. Επίσης, συχνά σηματοδοτεί την έναρξη της ατοπίας, η οποία χαρακτηρίζεται από αλλεργική ρινίτιδα(60-70%), αλλεργικό άσθμα(30-50%) και τροφική αλλεργία. Είναι, ακόμα, εξίσου σημαντικό να αναφερθεί ότι εμφανίζεται σε άτομα με κληρονομική προδιάθεση. Η νόσος έχει συνήθως έναρξη γύρω στον 3ο μήνα της ζωής, πολύ σπάνια τις πρώτες τέσσερις βδομάδες της ζωής. Σε ένα ποσοστό 60% των ασθενών η νόσος εμφανίζεται έως τη συμπλήρωση του πρώτου έτους της ζωής και σε ένα ποσοστό 90% έως τη συμπλήρωση του πέμπτου έτους της ζωής. Κατά την εφηβεία, περίπου το 75% των ασθενών δεν θα έχει πλέον συμπτώματα.
Ποια είναι η κλινική εικόνα της νόσου:
Η κλινική εικόνα της ατοπικής δερματίτιδας έχει μεγάλη πολυμορφία και εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς. Μπορεί να είναι εντοπισμένη ή εκτεταμένη. Το βασικό χαρακτηριστικό είναι η ξηρότητα, η ερυθρότητα και ο έντονος κνησμός. Όπως συχνά αναφέρεται στην ατοπική δερματίτιδα παρατηρείται ο φαύλος κύκλος ‘κνησμού- ξεσμού΄(itch-scratch cycle), ενώ συσχετίζεται με τη γυρεοειδή αλωπεκία. Διακρίνονται τρεις μορφές:
- Ατοπική δερματίτιδα της βρεφικής ηλικίας και παιδικής ηλικίας μέχρι δύο ετών.
Η νόσος εμφανίζεται συνήθως τον 3ο μήνα ως οξύ έκζεμα, δηλαδή με ορόρροια και εφελκίδες κυρίως στις παρειές του προσώπου και στο τριχωτό της κεφαλής. Στη συνέχεια επεκτείνεται σε κορμό, γλουτούς καθώς και στις εκτατικές επιφάνειες άκρων (αγκώνες και γόνατα). - Ατοπική δερματίτιδα της παιδικής ηλικίας (από δύο ετών).Η νόσος είναι υποξία ή χρόνια υποτροπιάζουσα, με έντονα τα σημάδια του ξεσμού. Οι βλάβες πλέον εντοπίζονται πλέον στις καμπτικές επιφάνειες άκρων (εσωτερικό αγκώνων ή πίσω από τα γόνατα), σπανιότερα σε τριχωτό κεφαλής, πρόσωπο ή λαιμό. Επίσης, κατά τη σχολική ηλικία εμφανίζεται και σε ράχη χεριών.
- Ατοπική δερματίτιδα των εφήβων και ενηλίκων. Η νόσος έχει εξάρσεις και υφέσεις, χαρακτηρίζεται από πάχυνση του δέρματος εντοπίζεται κυρίως στις πτυχές των χεριών και ποδιών (καρποί, αγκώνες, γόνατα, ποδοκνημική άρθρωση). Επίσης, σε λαιμό, κορμό και βλέφαρα.
Που οφείλεται η ατοπική δερματίτιδα;
Η ατοπική δερματίτιδα είναι αποτέλεσμα
- γενετικής επίδρασης,
- δυσλειτουργίας επιδερμιδικού φραγμού,
- συμμετοχής ανοσολογικών μηχανισμών
- περιβαλλοντικών παραγόντων
Η εξωτερική στιβάδα του δέρματος (επιδερμίδα) είναι λιγότερο ανθεκτική σε ερεθιστικές ουσίες, αλλεργιογόνα, ιούς και βακτήρια, γεγονός που μεγεθύνεται εξαιτίας του τραυματισμού από τον ξεσμό. Οι ουσίες αυτές εισχωρώντας στο δέρμα εγείρουν φλεγμονώδη αντίδραση, η οποία όμως είναι ιδιαίτερα έντονη. Ο φαύλος κύκλος ‘κνησμού- ξεσμού’ οδηγεί σε περαιτέρω τραυματισμό και είσοδο ουσιών, οδηγώντας συχνά σε επιμολύνσεις από βακτήρια (κυρίως χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο), ιούς (απλό έρπητα, ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων, pox ιό).
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ατοπική δερματίτιδα;
- Διάφορα αλλεργιογόνα (σκόνη, γύρεις, ακάρεα, τρίχωμα ζώων) και ερεθιστικές ουσίες (σαπούνια, καθαριστικά, συνθετικά/μάλλινα ρούχα)
- Λοιμώδεις παράγοντες
- Υγρό κλίμα και μεγάλες περιβαλλοντικές διακυμάνσεις- παρατηρείται έξαρση κατά τους φθινοπωρινούς/χειμερινούς μήνες.
- Εφίδρωση
- Διάφορες τροφές (γάλα, σιτηρά, αυγό, φιστίκια, πικάντικα φαγητά, συντηρητικά, χρωστικές τροφίμων)
- Ψυχικό στρες
- Εμμηνορρυσία και εγκυμοσύνη
Ποια είναι η θεραπεία;
Δεν υπάρχει κάποια θεραπεία για την ριζική αντιμετώπιση της ατοπικής δερματίτιδας, καθότι πρόκειται για μια χρόνια και υποτροπιάζουσα πάθηση. Ωστόσο, μπορούν οι εξάρσεις να τεθούν υπό έλεγχο με τους παρακάτω τρόπους:
- Αποφυγή των παραγόντων που επιδεινώνουν την ατοπική δερματίτιδα
- Καθημερινή ενυδάτωση με κατάλληλα τοπικά σκευάσματα
- Τοπικά φαρμακευτικά σκεύασματα (κορτικοστεροειδή, αναστολείς υποδοχέων καλσινευρίνης)
- Θεραπευτική αντιμετώπιση κνησμού με αντιισταμινικά ή των επιπλοκών με αντιβιοτικά
- Αλλεργιολογική συνεκτίμηση