Η βοτουλινική τοξίνη τύπου Α είναι μια πρωτεΐνη νευροτοξίνης , η οποία προέρχεται από το βακτήριο Clostridium botulinum. Μικρές ποσότητες της πρωτεΐνης αυτής εγχύονται σε συγκεκριμένους μύες, δρώντας στη νευρομυική σύναψη, μπλοκάροντας προσωρινά την απελευθέρωση της ακετυλοχολίνης. Με αυτόν τον τρόπο παραλύει τους μυς-στόχους, αφού η νευρική ώση δε μεταφράζεται πλέον σε μυική σύσπαση.
Πρόκειται για την ίδια ακριβώς δραστική ουσία αλλά για σκευάσματα διαφορετικών φαρμακευτικών εταιρειών. Το Botox είναι προϊόν της Allergan, ενώ το Dysport της Ipsen. Και τα δύο σκευάσματα έχουν λάβει την έγκριση FDA καθώς και των αντίστοιχων οργανισμών της ΕΕ.
Όπως αναφέραμε, η βοτουλινική τοξίνη τύπου Α προκαλεί την προσωρινή χαλάρωση της δράσης των μυών στους οποίους ενίεται. Αποτέλεσμα της δράσης αυτής είναι η λείανση και σε ορισμένες περιπτώσεις και η εξαφάνιση των αντίστοιχων ρυτίδων. Η έναρξη της δράσης της πρωτεΐνης αυτής παρατηρείται 4 περίπου μέρες μετά την έγχυση. Το αποτέλεσμα κορυφώνεται την 2η με 3η εβδομάδα και έχει διάρκεια 4-6 μήνες. Η διάρκεια δράσης της βοτουλινικής τοξίνης καθορίζεται από τη σοβαρότητα των ρυτίδων, τη δυναμικότητα των μυών-στόχων και το μέγεθος της εκφραστικότητας του ασθενούς. Όταν δεν δρά πια, οι μύες στους οποίους είχε εγχυθεί αρχίζουν να συσπώνται όπως πριν την έγχυση της. Η σημασία της έγκειται στην αντιγηραντική της δράση μιας και προλαμβάνει την μετατροπή των δυναμικών (κινητών κατά την έκφραση του ασθενούς) ρυτίδων σε στατικές (σταθερές κατά την ηρεμία) βαθιές ρυτίδες.
Η έναρξη της έγχυσης της βοτουλινικής τοξίνης καθορίζεται από τις ανάγκες του κάθε ασθενή. Πρωταρχικός σκοπός είναι η πρόληψη μετατροπής των δυναμικών ρυτίδων (κινούμενων κατά την έκφραση) σε στατικές (σταθερών κατά την ηρεμία). Οι δυναμικές ή πρόσφατες ρυτίδες με την έγχυση της βοτουλινικής τοξίνης βελτιώνονται σημαντικά ή και εξαφανίζονται. Οι βαθιές, χρόνιες και στατικές ρυτίδες, παρότι δεν εξαλείφονται τελείως, βελτιώνονται σημαντικά.
Η δέσμευση της πρωτεΐνης στους ειδικούς υποδοχείς της κυτταρικής μεμβράνης απαιτεί περίπου 5-6 ώρες. Γι’ αυτό τις 6 πρώτες ώρες είναι εξαιρετικής σημασίας να παραμείνει το υλικό στην περιοχή που εφαρμόστηκε. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγεται η αύξηση της θερμοκρασίας στην περιοχή έγχυσης, καθότι ενδέχεται να επηρεάσει τη δέσμευση της πρωτεΐνης. Θα πρέπει, λοιπόν, ο ασθενής για τις επόμενες ώρες να αποφύγει την τριβή ή τη μάλαξη της περιοχής επέμβασης. Επίσης, συνίσταται να μην ξαπλώσει, να μην καταναλώσει αλκοόλ, να μην γυμναστεί έντονα, να αποφύγει την ηλιοθεραπεία ή άλλες πηγές θερμότητας (όπως σολάριουμ, σάουνα, στέγνωμα μαλλιών με πιστολάκι, μαγείρεμα με ατμό).
Η βοτουλινική τοξίνη χρησιμοποιείται για την θεραπεία του βλεφαρόσπασμου, του στραβισμού και διαταραχών της VII εγκεφαλικής συζυγίας, αυχενικής δυστονίας, σπαστικής εγκεφαλικής παράλυσης, σπαστικότητα του άνω άκρου και προφύλαξη της χρόνιας ημικρανίας. Στη Δερματολογία, η βοτουλινική τοξίνη χρησιμοποιείται σε: